Met netwerken kun je niet vroeg genoeg beginnen, daarom is er HiSPARC. In HiSPARC vormen middelbare scholen samen met wetenschappelijke instellingen een netwerk om kosmische straling met extreem hoge energie te meten, die als een deeltjesdouche (lawine) op aarde komen. Het project biedt scholieren de gelegenheid om aan een echt wetenschappelijk onderzoek deel te nemen. De resultaten worden gebruikt om meer over deze mysterieuze en zeldzame kosmische deeltjes te weten te komen. Waar komen ze vandaan en hoe komen ze aan hun energie?

Voor detectie van deze hoog energetische kosmische stralen is het noodzakelijk om op een oppervlak van 100 km2 of meer de deeltjesdichtheid te meten met behulp van deeltjesdetectoren. Het is echter niet noodzakelijk om het volledige oppervlak af te dekken met meetpunten. Een aantal meetpunten (10-15) met een onderlinge afstand van ~1 km is voldoende. Correlatie van meetgegevens van de detectoren levert uiteindelijk een goed beeld van de omvang van de lawine. Tevens kan de richting van het primaire deeltje bepaald worden. Het is vooralsnog onbekend hoe en waar deze hoogenergetische deeltjes hun oorsprong vinden.

Mensen, meten en weten

Dichtbevolkte gebieden (stedelijke agglomeraties) zijn bij uitstek geschikt om een netwerk van meetstations te huisvesten. De noodzakelijke infrastructuur (internet, netspanning) is hier voorhanden. In de praktijk blijkt de gemiddelde afstand tussen scholen voor voortgezet onderwijs (en andere openbare instellingen) aardig overeen te komen met de gewenste onderlinge afstand tussen de meetstations: ~1 km. Naast het bieden van geschikte locaties, kan op de scholen voldoende enthousiaste menskracht gevonden worden (onderwijskrachten, technische assistenten, leerlingen) om de apparatuur op te bouwen en operationeel te houden. Scholieren komen op deze wijze direct in aanraking met technische hulpmiddelen als computergestuurde data-uitlezing, exacte tijd- en positiebepaling door middel van een geïntegreerd GPS-systeem en internet als hulpmiddel voor datatransport.

Het experiment leent zich bij uitstek tot het opstellen van diverse profielwerkstukken met zowel wetenschappelijke als technologische aspecten. De lange looptijd (en gestage uitbreiding van het aantal clusters van meetstations) garandeert een efficiënt gebruik van de investeringen. Vele jaargangen leerlingen kunnen profiteren van de geboden infrastructuur.

Bezoek de site van HiSPARC!

Of mail de organisatie.