De Large Hadron Collider op CERN, de grootste deeltjesversneller ter wereld, draait na een verlengde winterstop weer op vol vermogen. De experimenten bij de LHC hebben de eerste beelden van botsende protonen gedeeld op social media.
De nieuwe LHC Run 3 levert protonbotsingen bij 13.7 GeV, de energie waarvoor de 27 kilometer lange versneller is gebouwd. In maart kwam de versneller weer in bedrijf, waarna de energie geleidelijk werd verhoogd.
Een stabiele bundel werd afgelopen weekend bereikt. De winterstop duurde een maand langer dan gebruikelijk, om de energiekosten te beperken.
Run 3 gaat tot eind 2025 duren. Daarna wordt de versneller ingrijpend aangepast om nog intensere bundels protonen te kunnen leveren, het High Luminosity-project. De HL-LHC moet volgend de plannen in 2028 in bedrijf komen.
Van de vier grote detectoren op CERN hebben ATLAS, CMS en ALICE inmiddels gemeld dat ze weer met metingen zijn begonnen. Nikhef heeft op CERN in ATLAS, ALICE en LHCb een belangrijke rol.
Alleen het LHCb-experiment is nog niet toe aan zijn wetenschappelijke programma. In die detector kunnen na een druk-incident bij een test in januari de twee helften van de binnenste VELO-detector niet dicht genoeg bij de bundel worden gebracht voor serieuze metingen. Er zijn wel tests mogelijk.
Bij het incident na de jaarwisseling raakte de dunne metalen omhulling van de eigenlijke detector vervormd. Deze RFbox zal later dit jaar worden vervangen met twee reserve-exemplaren. Nikhef vervaardigt het komende halfjaar twee nieuwe RFboxen in de werkplaats in Amsterdam.
Zo’n fractie van een millimeter dunne metaalschil wordt met een computergestuurde freesmachine uit een massief blok aluminium gemaakt. De nieuwe boxen gaan daarna als nieuwe reservedelen naar CERN.