De Large Hadron Collider versneller op CERN in Genève is sinds vrijdagavond weer in bedrijf. In dit derde jaar van deze Run3 is de intensiteit van de bundel op vol vermogen hoger dan ooit.
Om 18:25 uur vrijdag 5 april liet de controlekamer van de LHC-versneller officieel weten dat na de gebruikelijke winterstop het nieuwe meetseizoen op CERN is begonnen. De vier grote experimenten op het lab, ATLAS, LHCb, ALICE en CMS meldden allemaal de eerste botsingen in de detectoren.
Nikhef is partner in alle experimenten behalve CMS. Gedurende de afgelopen winterstop is in het LHCb-experiment de centrale VELO-detector vervangen, die eerder bij een incident beschadigd was geraakt. Nikhef speelde bij deze reparaties een centrale rol.
De Large Hadron Collider is de grootste deeltjesversneller ter wereld met een omtrek van 27 kilometer en duizenden afbuigmagneten. Voor protonen is de maximale botsingsenergie op papier 14 TeV, en in de praktijk 13,6 TeV.
De versneller werk nu bij de maximale energie voor protonen, per bundel 6,8 TeV. In oktober zullen in de machine geen protonen maar zware loodkernen worden versneld, met name voor het ALICE-experiment dat quark-gluonplasma bestudeert.
De herstart van de versneller was maanden voorbereid en kwam een paar dagen eerder dan de 8 april die eerder voorzien was. In de voorgaande twee maanden werden de voorversnellers stap voor stap weer aangezet en afgesteld.
De status van de versneller is live te volgen op een speciale webpagina Vistars: https://op-webtools.web.cern.ch/vistar/?usr=LHC1: De protonbundels zijn niet permanent in de versneller aanwezig.
Nu en dan worden ze gedumpt en begint een nieuwe cyclus. Het prepareren van een nieuwe bundel is een stapsgewijs proces, waarbij de bundel eerst op lagere energie met magneten verder worden samengeknepen.
Na deze laatste meetronde Run3 tot eind 2025 gaat de LHC voor langere tijd uit bedrijf voor een ingrijpende aanpassing. Het systeem wordt dan geschikt gemaakt voor nog intensere bundels.
De zogeheten high luminosity LHC (HL-LHC) moet begin 2029 in bedrijf komen en dan tienmaal zoveel protonbotsingen gaan leveren dan de bestaande LHC, vooral voor precisiemetingen aan het higgsdeeltje en in de speurtocht naar aanwijzingen voor nieuwe deeltjes.