De allereerste nieuwe ruwe meetgegevens van de ATLAS-detector op CERN zijn dinsdag vanuit Genève opgeslagen bij rekencentrum SARA in Amsterdam. De data zijn van daaruit nu ook beschikbaar voor onderzoeksgroepen over de hele wereld.
Amsterdam is een van de zogenoemde Tier1 datacenters voor CERN: plaatsen buiten CERN waar de meetgegevens van de metingen bij de Large Hadron Collider worden opgeslagen voor verder onderzoek naar de fundamenten van de natuurkunde.
Dinsdagmiddag herstartte de LHC-versneller op CERN na drie jaar onderhoudswerk en vonden in de detectoren de eerste botsingen van protonen bij de record-energie van 13,6 TeV plaats. De versneller levert in wat heet run3 de komende vier jaar protonbundels bij die energie, is het plan.
Meteen signalen
Bij ATLAS, de grootste deeltjesdetector van CERN en de wereld, waren meteen signalen van de botsingen te zien. In eerste instantie worden die vooral gebruikt om te bekijken of de detector en al zijn elementen goed werken.
“Geen wereldschokkende plaatjes, maar het ziet er in eerste orde allemaal goed uit”, zegt ATLAS-programmaleider Wouter Verkerke van Nikhef. De toekenning aan SARA van de eerste date is tamelijk toevallig. “Maar toch leuk om ze dichtbij te hebben.”
Verkerke verwacht de eerste fysische resultaten van de nieuwe meetreeks in het najaar van 2023.
ALICE en LHCb
De twee andere CERN-experimenten waarin Nikhef een belangrijke rol speelt zijn ALICE en LHCb, die in de shutdown van de afgelopen jaren grote verbouwingen en verbeteringen ondergingen. Deze twee detectoren nemen wel data van protonenbotsingen in de LHC maar alleen voor het verder inregelen van de meetapparatuur.
Pas als er fysische metingen komen bij ALICE en LHCb zullen die vanuit CERN naar een Tier1-datacenter worden gestuurd voor opslag, waaronder mogelijk ook in Amsterdam.
