Vier maanden geleden waren het nog twee ruimtes die de Universiteit Maastricht gebruikte voor opslag. Nu is de muur doorgebroken waardoor een grote hal is ontstaan, en wordt gewerkt aan een trillingsvrije vloer. En binnen twee jaar staat hier een cleanroom met daarin een geavanceerde laseropstelling. Kortom: de werkzaamheden voor ETpathfinder zijn in volle gang.
ETpathfinder komt in het voormalige pand van Dagblad de Limburger, aan Duboisdomein 30 in Maastricht. De geavanceerde laseropstelling krijgt ultradiep-gekoelde spiegels en manshoge vacuümtorens. Voor deze apparatuur is het belangrijk om trillingen en stof zoveel mogelijk te vermijden. Daarom gingen in mei maar liefst 169 palen de grond in voor een stevige fundering. En inmiddels wordt gewerkt aan een zwevende vloer, die trillingen van bijvoorbeeld voorbijrijdend verkeer minimaliseert. Naar verwachting is de ‘kale’ ruimte klaar in september 2020.
Daarna kan het bouwen van de cleanroom beginnen: een stofvrije hal met stabiele temperatuur. De Universiteit Maastricht zoekt op dit moment via een tender-procedure een partij die deze cleanroom kan ontwerpen en bouwen. Paul Kuijer van Nikhef begeleidt dit proces. Hij geeft aan dat het een grote en spannende klus is.
Kuijer: “Het is belangrijk om alle ideeën van de ingenieurs, de wetenschappers en de inkoopafdeling van de Universiteit Maastricht te verzamelen en te vertalen in een pakket eisen voor de aanbesteding. Dit is nu voor elkaar. Het gaat om een groot project en best serieuze kosten, dus we wachten met spanning af wat voor offertes we van het bedrijfsleven krijgen. In de zomer zullen we de aanbiedingen evalueren en het beste bedrijf kiezen om de cleanroom te bouwen.”
Volgens de planning wordt de cleanroom in februari 2021 opgeleverd. Dan is de ruimte klaar om het instrumentarium te gaan opstellen.
De opstelling in de cleanroom zal bestaan uit twee vacuüm-armen van twintig meter. Hierin kunnen tegelijk verschillende lasers en koeltechnieken worden getest en vergeleken. In zes torens kunnen spiegels en andere onderdelen worden getest en afgeregeld. “Wat we eigenlijk gaan doen is een hele matrix van parameters verkennen en op die manier de beste technologie vinden”, zegt projectleider Stefan Hild.
Op het eerste gezicht lijkt de opstelling veel op de L-vorm van bestaande zwaartekrachtsgolfdetectoren zoals Virgo en LIGO. Maar met 20 meter zijn de armen niet lang genoeg om zwaartekrachtsgolven te detecteren. Het wordt echt een laboratorium om nieuwe ideeën en technieken uit te werken en te testen.
De naam ETpathfinder verwijst naar de Einstein Telescope: het toekomstige zwaartekrachtsgolfobservatorium dat voor het eerst deze nieuwe en verbeterde technologieën zal toepassen. Maar het lab levert niet alleen iets op voor de wetenschap. Omdat wetenschappers er samen zullen werken met bedrijven, levert het nieuwe kennis en technologieën op die veel breder toepasbaar zijn.
