Wetenschapsfinancier NWO heeft aan drie Nikhef-onderzoekers Veni-beurzen toegekend om hun baanbrekende ideeën verder uit te werken. Zij ontvangen elk maximaal 320.000 euro, goed voor drie jaar werk.
Dit is donderdag in Den Haag bekendgemaakt. In totaal krijgen 200 onderzoekers aan Nederlandse universiteiten en instellingen een VENI-beurs. In deze aanvraagronde 2024 werden 1365 voorstellen aangemeld en uiteindelijk 469 ingediend. Van de 200 toekenningen gaan er 109 naar een vrouw, mede door stimuleringsmaatregelen voor vrouwelijke wetenschappers.
Drie postdocs
De drie gehonoreerde Nikhef-onderzoekers zijn allen postdocs. Twee van hen zijn verbonden aan het ATLAS-experiment, een van de grote detectoren bij de LHC-versneller op CERN en een belangrijk onderzoeksprogramma binnen Nikhef. De derde werkt met de mede door Nikhef gebouwde neutrinodetector KM3NeT in de Middellandse Zee.
Kunstmatige intelligentie
Het onderzoek van de Duitse postdoc Oliver Rieger richt zich op het gebruik van kunstmatige intelligentie en nieuwe statistische methodes om afwijkende patronen in metingen van de ATLAS-detector te ontdekken. Zulke afwijkingen kunnen een aanwijzing geven voor nog onbekende deeltjes of krachten. Hij bekijkt in het bijzonder botsingen bij hoge energie waarbij twee top-quarks en een Z-boson betrokken zijn. Het benutten van de kracht van kunstmatige intelligentie is een nieuw speerpunt voor Nikhef.
Faseovergangen
De Canadese Robin Hayes gebruikt de ATLAS-waarnemingen op CERN voor onderzoek naar de faseovergangen die kort na de oerknal in het heelal hebben plaatsgevonden. Bepaalde nog niet vaak bestudeerde deeltjesprocessen kunnen volgens Hayes’ voorstel gebruikt worden als test voor de meest gangbare theorie over de faseovergangen bij de geboorte van het heelal.
Neutrinomassa’s
Spanjaard Victor Carretero Cuenca is verbonden aan het KM3NeT-neutrinoexperiment in de diepzee bij Frankrijk en Italië, waarin Nikhef al jaren een hoofdrol speelt. Zijn onderzoek richt zich op de massa’s van de drie bekende soorten neutrino’s (elektron, muon, tau).
Deze massa’s zijn nihil, maar ze kunnen theoretisch niet hetzelfde zijn. Tot nog toe is de massa-ordening onbekend. Vraag is in welke volgorde de neutrinomassa’s oplopen. Dat kan theoretici verder helpen in een verklaring.
KM3NeT vangt in zeewater neutrino’s uit de kosmos. Carretero Cuenca gaat hiertoe de zeldzame interacties van neutrino’s met zeewater direct bestuderen. Tot nog toe kijkt het experiment in de diepzee vooral naar de lichtflitsen van deeltjes die bij de botsingen overblijven.
