Maria Bader wint de Jan Kluyverprijs 2021 voor de beste Engelstalige samenvatting in haar proefschrift over seismische ruismodellen voor zwaartekrachtsgolfdetectoren zoals Advanced Virgo en de toekomstige Einstein Telescope, mogelijk in Limburg.
Dat is woensdag 15 december bekendgemaakt door juryvoorzitter prof Jos Engelen, oud-directeur van Nikhef. Aan de prijs is een bedrag van 2500 euro verbonden. De jury van oud-directeuren van het instituut bekeek in totaal 22 proefschriften.
Maria Bader (München 1989) promoveerde in februari van dit jaar aan de Vrije Universiteit Amsterdam op haar onderzoek, en werkt tegenwoordig als data scientist bij ABN-Amro.
De jury prijst haar samenvatting omdat die de stand van zaken in het meten van zwaartekrachtsgolven voorbeeldig uitlegt. Bader zelf noemt de samenvatting een kans om haar avonturen als onderzoeker samenhang te geven, ook voor familie en vrienden. “Normaal laat ik mijn werk op mijn werk, ik praat er niet heel veel over, zeker niet over de natuurkunde erachter. Ik hoopte dat lezers zin zouden krijgen het boekje echt open te slaan.”
Bader werd als natuurkundige opgeleid in München, maar kwam naar Nederland voor haar Masterstudie. Via Utrecht belandde ze op Nikhef in Amsterdam, waar ze als student werkte aan het XAMS-testproject voor donkere materiedetector XENON1T/nT.
Dat ze daarna in de zwaartekrachtsgolven belandde is niet heel onlogisch, zegt Bader. “XENON had geen vacatures voor PhD’s. Maar ik was ook van jongs af aan geboeid door de vraag hoe het universum werkt. Dat begin met deeltjes en werd uiteindelijk astrofysica en de detectie van zwaartekrachtsgolven van donkere gaten.”
Bader trof het. “Twee weken nadat ik met mijn promotie begon werd door LIGO en Virgo de eerste zwaartekrachtsgolf gedetecteerd. Het veld barstte van de energie. Wat gingen we allemaal nog ontdekken? Wat was er nog meer mogelijk? Ik werd eigenlijk vanzelf meegesleept.”
In haar proefschrift beschrijft ze hoe trillingen uit de bodem van een zwaartekrachtsgolfdetector met computers gemodelleerd kunnen worden. Dat is belangrijk om in de detectoren echte ruimtetrijdtrillingen uit het heelal te onderscheiden van omgevingsrumoer. Behalve natuurkunde was haar onderzoek daarom deels ook geologie.
Voor haar onderzoek deed ze ondermeer een meetcampagne met tientallen trillingsopnemers in de velden rond de Advanced Virgo detector bij Pisa in Italië. “Heel praktisch werk, en best een beetje spannend ook, want zie de sensoren na een paar weken maar weer eens allemaal terug te vinden in de modder.”
Bader werkt al sinds 2020 als risico-modelleur bij ABN-Amro. Boeiend werk, vindt ze. “Nog steeds gaat het over data en over modelleren, maar dan in een heel andere omgeving. Ik vind het interessant om in het bedrijfsleven te werken. We zijn op alle niveau’s resultaatgericht. Dingen gaan hier absoluut sneller dan in de academische wereld en dat bevalt me eigenlijk wel. Hier en daar kan de wetenschap daar zelfs wel wat van leren, denk ik.”
Het geld van de Kluyverprijs wil Maria Bader gebruiken voor een reis naar Latijns-Amerika. “Ik ben een fanatiek salsa-danser, maar ben er nog nooit geweest. Dat gaat nu een keer lukken.”
Lees over alle voorgaande winnaars van de Jan Kluyverprijs
(interview Martijn van Calmthout)
Bekijk de PAPERCLIP video met Maria: