Inspiring science and society was donderdag 30 oktober het thema van de bijeenkomst in de Rode Hoed in Amsterdam, van Nikhef met vertegenwoordigers van overheden, bedrijven en uit het onderwijs. Nikhef markeert hiermee nogmaals zijn vijftigjarige bestaan in 2025.
In zijn openingsspeech benadrukte Nikhef-directeur Jorgen D’Hondt de verwevenheid van fundamenteel onderzoek en technische creativiteit die Nikhef een vooraanstaande positie in het internationale deeltjesonderzoek geeft én tot innovatie leidt. Hij prees ook het familiegevoel dat hij voelt binnen Nikhef, waar hij nu een jaar directeur is.
Tijdens de bijeenkomst ging ook een korte film over de kracht en filosofie van het instituut in première, die nu ook online te bekijken is. Daarnaast verscheen een speciale brochure over het instituut en zijn onderzoeksprojecten en aanpak.
Nikhef werd in 1975 formeel opgericht als een samenwerking van universitaire groepen op het gebied van deeltjesonderzoek. Tegenwoordig is het instituut een samenwerking van zes universiteiten plus NWO-I, met meer dan 400 technici, wetenschappers en support staff.
Het onderzoek beslaat deeltjesfysica, maar ook astrodeeltjesfysica en onderzoek van zwaartekrachtsgolven, verdeeld over elf onderzoeksprogramma’s. Het instituut heeft een grote werkplaats en elektronica-afdeling en een internationaal datacentrum. Er zijn nauwe contacten met de industrie.
Toekomstig algemeen directeur van CERN Mark Thomson onderstreepte in zijn bijdrage de nauwe verbondenheid van de Nederlandse deeltjesfysica met het versnellerlab in Genève. Drie van de vier grote experimenten bij de LHC-versneller, de grootste deeltjesbotser ter wereld, worden mede gedragen door Nikhef.
In zijn speech schetste universiteitshoogleraar aan de UvA, Robbert Dijkgraaf het belang van Europese samenwerking, zeker op het gebied van fundamenteel onderzoek. Volgens studies betaalt elke euro voor onderzoek zich meervoudig terug in economie en industrie. Daarnaast wees hij op het fundamentele belang van verwondering en nieuwsgierigheid.
In een paneldiscussie met rector magnificus Pamela Habiboviç van de Universiteit Maastricht, NWO-voorzitter Marcel Levi en directeur onderzoeksbeleid Oscar Delnooz van het ministerie van OCW werd de aanjagende rol van Nikhef belicht. Levi protesteerde tegen de termen fundamenteel en toegepast onderzoek. “Goed onderzoek berust altijd op nieuwsgierigheid.”
Later op de middag schetsten Nikhef-alumni Anita van Tol, Lara Veldt, Hans Brouwer en Serena Oggero de nauwe verwevenheid van Nikhef met de Nederlandse samenleving, op het gebied van onderwijs, dienstverlening, industriële innovatie en opleiding. Engineer Veldt wees op het belang van MBO en HBO voor een onderzoeksinstituut als Nikhef.
De bijeenkomst in de Rode Hoed vormt het sluitstuk van de jubileumviering 1975-2025 voor Nikhef, online en met een reeks evenementen sinds de vroege zomer.
Hieronder een sfeerimpressie van de dag (foto’s Marco Kraan)
