Nikhef is met ingang van 2024 lid geworden van het White Rabbit-samenwerking van experts op het gebied van timing en synchronisatie.
De afdeling Elektronica Technologie was al sinds 2009 nauw betrokken bij de ontwikkelingen op dat gebied. De samenwerking moet zorgen voor continuïteit, zegt Nikhef-onderzoeker en WR-specialist Peter Jansweijer. “Het is nu belangrijk om te consolideren wat we bereikt hebben.”
White Rabbit (WR) is hardware en een protocol waarmee elektronische systemen op afstand beter dan een nanoseconde met elkaar gesynchroniseerd kunnen worden. Dat is bijvoorbeeld van belang in de grote detectoren van de astrodeeltjesfysica. Ook in de telecom is door de komst van 5G gelijktijdigheid een steeds belangrijker voorwaarde, met als voor exacte plaatsbepaling of beheer van elektriciteitsnetten.
White Rabbit is inmiddels gestandaardiseerd en staat beschreven in de Insitute of Electrical and Electronics Engineers standaard 1588 (IEEE-1588). WR is preciezer dan GPS en werkt op plaatsen waar geen GPS beschikbaar is, zoals ondergronds of onder water. WR kan bovendien dienen als backup voor GPS en verkleint daarmee een maatschappelijke kwetsbaarheid.
De gebruikte methodes en technieken zijn nadrukkelijk open source, en dus voor iedereen bereikbaar, ook commerciële partijen. De naam voor de WR-techniek is ontleend aan het Witte Konijn uit het boek Alice in Wonderland, dat steevast rondrent met een horloge in de hand.
Nikhef is nu per 1 januari van dit jaar een van de founding members van het White Rabbit consortium, met ondermeer ook de versnellerlabs CERN en GSI Darmstadt. De leden betalen een bijdrage aan de organisatiekosten. Het consortium is nadrukkelijk op zoek naar meer leden, meldt de website.
Jansweijer: “Bij het ontwikkelen van White Rabbit is veel kennis opgedaan, maar nu het goed werkt zie je de middelen en mensen ook weer verdwijnen en daarmee ook kennis. Terwijl een techniek als deze nooit klaar is, die moet je onderhouden en waar mogelijk nog verbeteren.” Daarbij was onvermijdelijk de vraag geworden wie dat eigenlijk moet doen.
Het White Rabbit-consortium heeft een centraal bureau en helpdesk die gevestigd is op CERN, een van de grondleggers en hoeders van de techniek. In Genève wordt ook een repository onderhouden, een archief met ontwerpen, software en documentatie voor White Rabbit.
Voor certificering en kalibratie van apparatuur, ook commercieel, is een laboratorium in de VS in de race. Jansweijer: “White Rabbit wordt ook een keurmerk voor apparatuur waarin het protocol correct wordt toegepast. Alleen dan mag je ons beeldmerk erop zetten.”
Jansweijer zelf was via Nikhef intensief betrokken bij het ontwerpen van hardware en software voor White Rabbit. Daarvan ontwierp hij ondermeer een compacte versie met alleen de hoognodige in en uitgangen, toepasselijk Baby White Rabbit geheten.
