Zwaartekrachtsexpert Samaya Nissanke van Nikhef en de UvA is een van de wetenschappelijke adviseurs achter een spectaculaire videoinstallatie in het nieuwe lichtmuseum Nxt Museum in Amsterdam-Noord. In een enorme spiegelkamer kan de bezoeker zelf in een wervelstorm van licht rond een zwart gat haast fysiek voelen hoe het is om ruimte en tijd te vervormen.
Een magische ervaring, zegt Nissanke na een eerste bezoek. ‘Dit werk kan een heel nieuw publiek betrekken bij de ideeën over ruimtetijd en zwarte gaten’, zegt ze. Haar vierjarige kind zette zijn ouders aan tot een wilde dans, om zo de lichtwervelingen nog woester te maken.
Nxt Museum opende in augustus de deuren. Het museum in een voormalig industriepand voert de bezoeker langs en door een serie licht- en videoinstallaties die interactief zijn en reageren op aanwezigheid of bewegingen. Hier en daar zet het museum ook aan het denken over bijvoorbeeld het oprukken van gezichtsherkenning in het dagelijkse leven.
In de interactieve installatie Distortions of spacetime van het Londense ontwerpcollectief Marshmallow Laser Feast is de toeschouwer als een soort denkbeeldig hemellichaam. Met zijn aanwezigheid veroorzaakt hij op een projectiescherm zelf lichtconcentraties en wervels die daarna worden opgenomen in de maalstroom van materie rond een zwart gat.
Het licht kolkt en wervelt door de vervormde ruimtetijd rond het gat. De spiegels op wanden, vloer en plafonds maken dat tot een overweldigende visuele ervaring. Esotherische ambient music versterkt dat nog verder.
De voorstelling eindigt abrupt in complete duisternis als het opzwellende zwarte gat de naduizelende toeschouwer opslokt. Allemaal geen letterlijke wetenschap, benadrukt Nissanke, die eerder samenwerkte met musici aan een elektronische opera over zwarte gaten. ‘Maar verbluffend mooi en zelfs rustgevend.’
Distortions of spacetime is enkele jaren geleden ontwikkeld voor het Manchester Science Festival, en sindsdien steeds aangepast en verfijnd. In de eerste versies waren ook botsende zwarte gaten te zien, en de ruimtetijdgolven die het wetenschappelijk specialisme zijn van Nissanke. Nu botst de toeschouwer zelf bijna letterlijk met het onvoorstelbare.