next up previous contents
Next: De algemene relativiteitstheorie Up: Christoffelsymbolen en de metriek Previous: Christoffelsymbolen en de metriek   Contents

Berekenen van de christoffelsymbolen uit de metriek

Vergelijking (291) leidt tot een uiterst belangrijk resultaat: we kunnen deze vergelijking gebruiken om $ g_{\alpha \beta , \mu}$ te bepalen in termen van $ \Gamma_{~\alpha \beta}^\mu$. Het omgekeerde blijkt ook waar te zijn: $ \Gamma_{~\alpha \beta}^\mu$ uitdrukken in termen van $ g_{\alpha \beta , \mu}$. Dat geeft een eenvoudige manier om de christoffelsymbolen uit te rekenen. We moeten eerst echter de relatie $ \Gamma_{~\alpha \beta}^\mu \equiv \Gamma_{~\beta \alpha}^\mu$ bewijzen, die geldt in elk coördinatenstelsel. Om deze symmetrie te bewijzen beschouwen we een willekeurig scalairveld $ \phi$. De eerste afgeleide $ \nabla \phi$ is een 1-vorm met componenten $ \phi_{,\beta}$. De tweede covariante afgeleide $ \nabla \nabla \phi$ heeft componenten $ \phi_{,\beta ; \alpha}$ en is een $ \left( \begin{array}{c} 0 \\ 2 \\ \end{array} \right)$ tensor. In cartesische coördinaten zijn de componenten

$\displaystyle \phi_{,\beta ,\alpha} \equiv {\partial \over \partial x^\alpha} 
 {\partial \over \partial x^\beta} \phi$ (289)

en we zien dat deze symmetrisch zijn in $ \alpha$ en $ \beta$, omdat partiële afgeleiden commuteren. Echter als een tensor symmetrisch is in één basis, dan is hij symmetrisch in alle bases. Dus geldt

$\displaystyle \phi_{,\beta ;\alpha} = \phi_{,\alpha;\beta }$ (290)

in elke basis. Gebruikmaken van de definitie gegeven in vergelijking (282) levert

$\displaystyle \phi_{,\beta ,\alpha } - \phi_{,\mu}\Gamma_{~\beta \alpha}^\mu
 = \phi_{,\alpha ,\beta} - \phi_{,\mu} \Gamma_{~\alpha \beta}^\mu$ (291)

in elk coördinatensysteem. Maar er geldt $ \phi_{,\alpha,\beta } = \phi_{,\beta ,\alpha}$ en dit levert

$\displaystyle \Gamma_{~\alpha \beta }^\mu \phi_{,\mu} = \Gamma_{~\beta \alpha}^\mu \phi_{,\mu}$ (292)

voor willekeurige $ \phi$. Hiermee is bewezen dat in elk coördinatenstelsel

$\displaystyle \Gamma_{~\alpha \beta}^\mu \equiv \Gamma_{~\beta \alpha}^\mu .$ (293)


We gebruiken bovenstaande symmetrie om vergelijking (291) te inverteren. Dat is tevens een mooi voorbeeld van geavanceerde index-manipulatie. Hiertoe schrijven we vergelijking (291) in drie permutaties van de indices,

\begin{displaymath}\begin{array}{rcl}
 g_{\alpha \beta , \mu} & = & \Gamma_{~\al...
...\mu} - \Gamma_{~\mu \alpha}^\nu g_{\beta \nu}. \\ 
 \end{array}\end{displaymath} (294)

We tellen deze op, groeperen termen, gebruiken de symmetrie van $ g$, $ g_{\beta \nu} = g_{\nu \beta}$ en vinden

$\displaystyle g_{\alpha \beta , \mu} + g_{\alpha \mu, \beta} - g_{\beta \mu, \a...
...nu \mu}
 + (\Gamma_{~\beta \mu}^\nu + \Gamma_{~\mu \beta}^\nu ) g_{\alpha \nu}.$ (295)

In deze vergelijking vallen de eerste twee termen rechts weg vanwege de symmetrie van $ \Gamma$ en vinden we

$\displaystyle g_{\alpha \beta , \mu} + g_{\alpha \mu, \beta} -g_{\beta \mu, \alpha} =
 2 g_{\alpha \nu} \Gamma_{~\beta \mu}^\nu .$ (296)

Delen door 2, vermenigvuldigen met $ g^{\alpha \gamma}$ (en sommeren over $ \alpha$), en gebruik maken van $ g^{\alpha \gamma} g_{\alpha \nu} \equiv \delta_{~\nu}^\gamma$ levert

$\displaystyle \Gamma_{~\beta \mu}^\gamma = {1 \over 2} g^{\alpha \gamma} 
 (g_{\alpha \beta , \mu} + g_{\alpha \mu, \beta} -g_{\beta \mu, \alpha}) .$ (297)

Dit is de uitdrukking voor de christoffelsymbolen in termen van de partiële afgeleiden van de componenten van $ g$. We geven weer een korte demonstratie voor poolcoördinaten.


Voorbeeld: christoffelsymbolen en metriek


In poolcoördinaten geldt bijvoorbeeld

$\displaystyle \Gamma_{~r \theta}^\theta = {1 \over 2} g^{\alpha \theta} 
 (g_{\alpha r , \theta} + g_{\alpha \theta, r} -g_{r \theta, \alpha}) .$ (298)

Omdat $ g^{r\theta} = 0$ en $ g^{\theta \theta} = r^{-2}$ vinden we

$\displaystyle \Gamma_{~r \theta}^\theta = {1 \over 2r^2}
 (g_{\theta r, \theta}...
... {1 \over 2r^2} g_{\theta \theta , r} = {1 \over 2r^2}(r^2)_{,r} = {1 \over r}.$ (299)

Dit is hetzelfde resultaat voor $ \Gamma_{~r \theta}^\theta$ dat we al eerder hebben afgeleid. Deze methode van berekenen is ook geldig in gekromde ruimten.


next up previous contents
Next: De algemene relativiteitstheorie Up: Christoffelsymbolen en de metriek Previous: Christoffelsymbolen en de metriek   Contents
Jo van den Brand 2009-01-31