Quantummechanica en leven

Bohr ging zelfs een stap verder in zijn redenatie, waarbij hij de scheiding tussen dode materie en een levend organisme onderzocht. Hierbij staat de vraag centraal of beide onderhevig zijn aan dezelfde natuurwetten. Indien we deze vraag bevestigend zouden kunnen beantwoorden (ook al gelden de wetten van de quantummechanica), dan verschilt een levend organisme in geen essentieel punt van dode materie en zou er geen ruimte zijn voor het begrip leven. Tegenwoordig weten we dat enkele van de meest essentiële levensfuncties zich materieel bevinden in kleine vormen van levende materie van praktisch moleculaire dimensies. Indien we een antwoord op onze vraag wensen, dan zullen we een gedetailleerde studie dienen te maken van de atomaire en moleculaire structuur van het organisme, teneinde te beschouwen of de voorspellingen van bijvoorbeeld de quantummechanica waar of niet waar zijn. Deze waarnemingen dienen uitgevoerd te worden met apparatuur (bijvoorbeeld elektronenmicroscopen, lasers, Röntgenstralen) en dat heeft een ingrijpende invloed op het object dat bestudeerd wordt: het levende organisme. Het kan zijn - en dat is waar Bohr van uit gaat - dat deze gedetailleerde bestudering met apparatuur het leven van het organisme vernietigt en daarom niet verenigbaar is met het bestaan van leven. Na het uitvoeren van onze metingen hebben we met dode stof te maken, waardoor het in principe niet mogelijk is de geldigheid van de natuurwetten te verifiëren of te falsificeren in een organisme, zolang het in leven is. Samenvattend, Bohr neemt aan dat eenzelfde relatie van complementariteit bestaat tussen levende materie en dode materie als er in de quantummechanica bestaat tussen de positie en snelheid van een deeltje. Het feit dat een organisme leeft is niet verenigbaar met te gedetailleerde kennis van haar atomaire en moleculaire structuur, net zoals de kennis van de positie van een deeltje niet verenigbaar is met de kennis van haar impuls. Of deze redenatie juist is, is verre van duidelijk. Het is wel duidelijk dat quantummechanica ruimte biedt voor een nieuwe benadering van het probleem leven (en andere zaken als menselijk denken, vrije wil), die los staat van de deterministische zienswijze van de klassieke fysica.