Genesis betekent ontstaan, oorsprong, wording.
Het boek vertelt namelijk over het ontstaan van de wereld,
over de oorsprong van de mensheid en over de wording van het volk Israël.
Samen met de boeken Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium vormt het boek Genesis de torah.
Dit is de Hebreeuwse aanduiding voor deze boeken; het woord betekent onderricht, voorschrift, wet.
Tegelijk is Genesis onderdeel van een nog groter geheel van boeken; Genesis - 2 Koningen.
Daarin wordt verteld over de lotgevallen van het volk Israël tot en met de ondergang van de koninkrijken Israël en
Juda.
Genesis bestaat uit twee hoofddelen:
Hoofdstuk 1 - 11.
De oergeschiedenis van de mensheid: het geloofsgetuigenis over het ontstaan van de wereld als schepping van God,
over de oorsprong van de mensheid en het ontstaan van het kwaad, het lijden en de dood.
Dit komt aan de orde in het scheppingsverhaal, in het verhaal van Adam en Eva in het paradijs,
en in het verhaal van Kaïn en Abel.
Daarna wordt in deze oergeschiedenis verteld hoe de wereld ondergaat door de grote vloed en
hoe Noach met zijn gezin daaruit gered wordt.
Tenslotte wordt het ontstaan behandeld van volken en talen: het verhaal van de toren van Babel.
Doormiddel van een aantal geslachtsregisters in de hoofdstukken 4, 5, 10 en 11,
wordt duidelijk gemaakt dat alle mensen één gemeenschappelijke stamvader hebben en daarom bloedverwanten van elkaar zijn.
De geslachtsregisters dienen tegelijk als middel om de onderlinge verhouding tussen de volkeren die toen bekend waren,
in kaart te brengen.
Hoofdstuk 12 - 50.
De voorgeschiedenis van de Israëlieten: de verhalen over de aartsvaders, Israëls vroegste voorouders,
stamvaders en stammoeders, in de vorm van één grote familiegeschiedenis.
Deze verhalen laten zien dat God de geschiedenis leidt en mensen begeleidt met zijn zegeningen, opdrachten en beloften.
Tegelijk maken zij dat het volk van Israël zich bewust wordt van eigen afkomst en karakter.
Als een rode draad loopt door deze verhalen de toezegging van God dat hij Israël nageslacht en land zal geven.
De aartsvaderverhalen bestaan uit drie groepen.
Ze zijn duidelijk aangegeven door het opschrift De nakomelingen van ... en
van elkaar gescheiden door geslachtsregisters (25:12-18 en 36:1-43).
