Zwaartekrachtgolven 2016 – 2017

— 16 oktober 2017 – LIGO en Virgo detecteren eerste zwaartekrachtgolven van samensmeltende neutronensterren – de eerste kosmische gebeurtenis die gelijktijdig ook in licht is waargenomen

Wetenschappers hebben voor het eerst zwaartekrachtgolven – rimpelingen in de ruimtetijd – én licht opgevangen van de spectaculaire botsing van twee neutronensterren. Neutronensterren zijn de kleine, ultracompacte overblijfselen van zware sterren die zijn ontploft in een supernova-explosie. De ontdekking is gedaan door de twee detectoren van het Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory (LIGO) in de Verenigde Staten, de Virgo-detector in Europa en ongeveer zeventig telescopen op aarde en in de ruimte. >> Lees meer

Beeldmateriaal

— 16 oktober 2017 – Nieuwe bron zwaartekrachtgolven waargenomen in hele elektromagnetisch spectrum

Astronomen hebben met een groot arsenaal aan telescopen voor het eerst elektromagnetische waarnemingen kunnen doen aan een bron van zwaartekrachtgolven. Het gaat om de samensmelting van twee neutronensterren, waarvan de zwaartekrachtgolven op 17 augustus 2017 zijn opgevangen door de LIGO-detectoren in de Verenigde Staten en de Virgo-detector in Europa. Lees meer >>

Key persons Nikhef

Prof. Dr. Jo van den Brand
Initiator en senior-onderzoeker gravitatiefysicagroep van Nikhef, Virgo-spokesperson, Vrije Universiteit

Prof. Dr. Frank Linde
Programmaleider van de gravitatiefysica-groep van Nikhef, Universiteit van Amsterdam

Prof. Dr. Chris van den Broeck
Senior-onderzoeker gravitatiefysica-groep van Nikhef, Rijksuniversiteit Groningen

Prof. Dr. Gijs Nelemans
Radboud Universiteit en KU Leuven, verbonden aan Nikhef

Dr. Samaya Nissanke
Leider Radboud Universiteit Virgo-groep, verbonden aan Nikhef

Links

Public Advanced Virgo

LIGO Scientific Collaboration

Video en audio over LIGO

http://www.virgo-gw.eu/

— 3 oktober 2017 – Nobelprijs Natuurkunde 2017 ‘markeert volstrekt nieuwe manier om naar het universum te luisteren’

De Nobelprijs voor natuurkunde 2017 is zojuist voor de ene helft toegekend aan Rainer Weiss, en voor de andere helft gezamenlijk aan Barry C. Barish en Kip S. Thorne, alle drie van de LIGO-Virgo collaboration, voor ‘hun doorslaggevende bijdragen aan de LIGO-detector en de detectie van zwaartekrachtgolven’. Lees meer >>

— 27 september 2017 – LIGO-Virgo-netwerk opent nieuw tijdperk van zwaartekrachtgolfwetenschap

De Virgo Collaboration en de LIGO Scientific Collaboration hebben met drie detectoren een eerste gezamenlijke ontdekking gedaan van zwaartekrachtgolven. Het resultaat benadrukt het wetenschappelijk potentieel van een wereldwijd netwerk van zwaartekrachtgolfdetectoren, dat een betere lokalisatie van de bron oplevert en inzicht verschaft in de polarisatie van zwaartekrachtgolven. Lees meer >>

—- Zwaartekrachtgolven beeldbank

— 1 augustus 2017 – VIRGO bundelt krachten met LIGO voor ‘Observation Run 2’ (O2)

De in Europa gevestigde VIRGO-detector heeft zich officieel aangesloten bij ‘Observation Run 2’ (O2) en verzamelt vanaf nu data samen met de twee in Amerika gevestigde LIGO-detectoren. Deze grote stap vooruit voor de VIRGO collaboration is het resultaat van een meerjarig upgradeprogramma, dat als voornaamste doel had om de prestaties van de detector met betrekking tot gevoeligheid aanzienlijk te verbeteren.
Lees het persbericht.

— 1 juni 2017 – Voor de derde keer zwaartekrachtsgolven van samensmeltende zwarte gaten gedetecteerd

Er zijn voor de derde keer zwaartekrachtsgolven, rimpelingen in de ruimtetijd, gedetecteerd. De gebeurtenis vond plaats op 4 januari 2017, tijdens de huidige meetperiode  van de twee LIGO-detectoren in Hanford (Washington) en Livingston (Louisiana) in de Verenigde Staten. De derde detectie, die GW170104 wordt genoemd, is zorgvuldig geanalyseerd door de LIGO Scientific Collaboration (LSC) en de Europese Virgo Collaboration.
Lees het persbericht
.

Wilt u meer te weten komen over de voortgang van de Advanced Virgo detector? Bekijk dan deze film over de manier waarop we een gigantische interferometer als Advanced Virgo afstellen:

— 15 juni 2016 – Zwaartekrachtsgolven gedetecteerd van tweede paar botsende zwarte gaten

Op 15 juni om 19.15 uur Nederlandse tijd werd aangekondigd dat de LIGO Scientific Collaboration en de Virgo collaboration een tweede zwaartekrachtsgolf-event hebben geïdentificeerd in de data van de Advanced LIGO-detectoren. Lees het persbericht.

— 11 februari 2016 – Eerste detectie zwaartekrachtsgolven

Op 11 februari j.l. werd op Nikhef een persevenement gehouden over de eerste detectie van zwaartekrachtsgolven. Nikhef-onderzoekers speelden een belangrijke rol bij deze wetenschappelijke ontdekking van wereldformaat.

De pers kwam in groten getale langs voor de aankondiging van het resultaat en er verschenen talrijke artikelen in de nationale kranten en op websites. Ook de TV en radio wijdden veel aandacht aan het nieuws. Zo waren Jo van den Brand, Chris van den Broeck en Gijs Nelemans te gast bij de populaire talkshow ‘De Wereld Draait Door’ en werden andere onderzoekers van de zwaartekrachtsgolvengroep geïnterviewd voor o.a. het Jeugdjournaal, het NOS-journaal, Kennis van NU TV en RTL4 Nieuws.

– Bekijk de Nikhef-in-de-media lijst van TV en radio items

– Bekijk de Nikhef-in-de-media lijst van print artikelen

– Bekijk de Nikhef-in-de-media lijst van online artikelen

Vindt u een artikel of uitzending niet in de lijst, geef dit dan door aan de afdeling communicatie (contactgegevens hieronder)


Video’s

Bekijk hier de video’s die Nikhef gemaakt heeft over de eerste detectie:

Nikhef-film met o.a. Jo van den Brand, Chris van den Broeck en Stan Bentvelsen over het nieuws rond zwaartekrachtsgolven

Korte Nikhef-animatie over het detecteren van zwaartekrachtsgolven (NL)

Korte Nikhef-animatie over het detecteren van zwaartekrachtsgolven (EN)

Uitgebreide Nikhef-animatie over het detecteren van zwaartekrachtsgolven (NL)

Uitgebreide Nikhef-animatie over het detecteren van zwaartekrachtsgolven (EN)

Nikhef-interview met Robbert Dijkgraaf over de eerste detectie van zwaartekrachtsgolven

Nikhef-film over simulaties rond de detectie van zwaartekrachtsgolven, interview met Luciano Rezzolla, theoretisch astrofysicus in Frankfurt

Nikhef-film over (Advanced) Virgo

Bekijk de video’s op onze video-overzichtpagina

Persberichten

Hieronder de persberichten die Nikhef sinds de aankondiging uitgebracht heeft:

Zwaartekrachtsgolven gedetecteerd 100 jaar na Einsteins voorspelling

GW150914 afkomstig van samensmeltend dubbel zwart gat

Einsteins theorie getest aan de hand van GW150914

Onderzoek zwaartekrachtsgolven leidt tot commerciële toepassingen

Zoektocht naar neutrino’s na eerst waargenomen zwaartekrachtsgolf


Persberichten van de collaboraties:

Virgo: http://public.virgo-gw.eu/gravitational-waves-detected-100-years-after-einsteins-prediction/

LIGO: http://www.ligo.org/news/detection-press-release.pdf

__________________________________________________________________

11 februari 2016 ZWAARTEKRACHTSGOLVEN GEDETECTEERD 100 JAAR NA EINSTEINS VOORSPELLING

Nikhef-persbericht
ZWAARTEKRACHTSGOLVEN GEDETECTEERD 100 JAAR NA EINSTEINS VOORSPELLING

LIGO opent een nieuw venster op het universum met de detectie van zwaartekrachtsgolven, afkomstig van twee botsende zwarte gaten.

Dit is een gezamenlijk persbericht van Nikhef, FOM, de Radboud Universiteit en de Vrije Universiteit Amsterdam.

Amsterdam, 11 februari 2016

Wetenschappers hebben voor het eerst rimpelingen in de ruimtetijd, zogeheten zwaartekrachtsgolven, waargenomen. Deze zwaartekrachtsgolven arriveerden op aarde afkomstig van een cataclystische gebeurtenis in het verre universum. Deze eerste meting van zwaartekrachtsgolven bevestigt een belangrijke voorspelling van Albert Einsteins algemene relativiteitstheorie uit 1915 en opent een nieuw venster op de kosmos.

Zwaartekrachtsgolven bevatten informatie over hun turbulente oorsprong en over de aard van zwaartekracht, die op geen andere manier kan worden verkregen. Natuurkundigen hebben geconcludeerd dat de gedetecteerde zwaartekrachtsgolven zijn ontstaan in de laatste fractie van een seconde van de samensmelting van twee zwarte gaten, waardoor één enkel, zwaarder, tollend zwart gat ontstond. De samensmelting van twee zwarte gaten was tot nu toe alleen voorspeld, maar nooit waargenomen.

De zwaartekrachtsgolven zijn op 14 september 2015 om 10.51 uur Nederlandse tijd gedetecteerd door beide Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory (LIGO) detectoren, in Livingston (Louisiana) en Hanford (Washington) in de Verenigde Staten. De LIGO-observatoria worden gefinancierd door de Amerikaanse National Science Foundation (NSF). Ze zijn ontworpen en gebouwd en worden gerund door Caltech en MIT.

De ontdekking, die geaccepteerd is voor publicatie in Physical Review Letters, is gedaan door de LIGO Scientific Collaboration (inclusief de GEO Collaboration en het Australian Consortium for Interferometric Gravitational Astronomy) en de Virgo Collaboration, gebruikmakend van data van de twee LIGO-detectoren.

Lees meer >>

Over Nikhef en Nikhef-bijdragen aan de ontdekking

Nederlandse wetenschappers spelen belangrijke rol bij ontdekking zwaartekrachtsgolven

Nederlandse wetenschappers zijn nauw betrokken bij deze baanbrekende ontdekking. Als leden van de ‘LIGO Scientific Collaboration – Virgo Collaboration’ (LVC) hebben natuurkundigen van het Nationaal instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) en de Vrije Universiteit Amsterdam, en sterrenkundigen van de Radboud Universiteit cruciale bijdragen geleverd aan de validatie van de meting, de data-analyse van deze zwaartekrachtsgolven, en meegewerkt aan de astrofysische interpretatie.

Nederlandse bijdragen:
Nikhef levert binnen de LIGO-Virgo-samenwerking belangrijke bijdragen zowel aan instrumentatie als aan data-analyse. Met name software voor het detecteren en modelleren van zwaartekrachtsgolven afkomstig van samensmeltende zwarte gaten en neutronensterren, maar ook voor de zoektocht naar continue zwaartekrachtsgolven van bijvoorbeeld sneldraaiende neutronensterren in binaire systemen.

Voor de Advanced Virgo-detector, die als uitbreiding van het LVC netwerk dit jaar in gebruik genomen zal worden, is Nikhef verantwoordelijk voor seismische isolatie en voor optische sensoren die de stabiele werking van het instrument moeten garanderen. Verder speelt Nikhef een belangrijke rol binnen het Einstein Telescope project, een toekomstig observatorium voor zwaartekrachtsgolven.

De sterrenkundigen van de Radboud Universiteit richten zich op de astrofysische interpretatie en het combineren van zwaartekrachtsgolfinformatie met gegevens van traditionele telescopen. Daarvoor ontwikkelen ze binnen de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) onder andere de BlackGEM-telescoop.

Over Nikhef
Het Nationaal instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) verricht onderzoek op het gebied van deeltjes- en astrodeeltjesfysica. Nikhef is een samenwerkingsverband tussen de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) en vijf universiteiten: de Vrije Universiteit Amsterdam, de Radboud Universiteit, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen. FOM maakt deel uit van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Contactgegevens Nikhef – Nationaal instituut voor subatomaire fysica Nikhef

Afdeling Wetenschapscommunicatie – Vanessa Mexner – 020-592 5075 /2075
Afdeling Wetenschapscommunicatie – Melissa van der Sande – 020-592 5075

____________________________________________________________________________

** Magazine ‘GW150914: Zwaartekrachtsgolven bestaan en zijn te meten’

Bekijk hier de PDF van het magazine ‘GW150914: Zwaartekrachtsgolven bestaan en zijn te meten‘.

Kijk ook op http://www.zwaartekrachtsgolven.nl/

** Zwaartekrachtgolven & Technology Transfer

Nikhef-onderzoekers spelen een leidende rol in het onderzoek naar gravitatiegolven. Deze minuscule rimpelingen in ruimte-tijd vereisen
naast complexe data analyse technieken ook geavanceerde instrumenten met extreme gevoeligheid. Dit heeft tot gevolg dat er in het onderzoek naar gravitatiegolven een geweldige hoeveelheid nieuwe technologieën zijn ontwikkeld. Meer informatie op aanvraag.

Social media

www.twitter.com/_nikhef

https://www.facebook.com/Nikhef/

LIGO Scientific Collaboration – Virgo Collaboration (LVC)