Op CERN gaan sinds begin deze week voor het eerst loodkernen rond in de LHC-versneller bij de volle bundelenergie. Dat heeft het lab in Genève vandaag bekend gemaakt.
De loodbundels zijn in hoofdzaak bedoeld om botsingen te creëren in de ALICE detector, die de eigenschappen van quark-gluonplasma bestudeert. Maar ook de andere grote detectoren, ATLAS en CMS bestuderen de botsingen.
Bij zulke botsingen versmelten de kernen en vormen de quarks en gluonen uit de kerndeeltjes een vorm van materie die vermoedelijk ook kort na de oerknal moet hebben bestaan.
Dinsdagavond rond 8 uur meldde CERN-operators dat er stabiele loodbundels in de LHC rondgaan bij met een energie van 557,6 TeV per loodkern (2,68 TeV per nucleon). Dat is voor het eerst. LHC versnelt gewoonlijk protonen. Daarbij wordt in de huidige run-3 sinds dit voorjaar al gewerkt bij de maximale energie, 6,8 TeV per proton.
De lood-experimenten begonnen dit jaar eerder dan gepland, nadat er in de zomer een lekkage in de LHC-versneller ontstond die eerst moest worden gerepareerd. Daarna was er te weinig tijd om eerst nog naar protonenbundels terug te gaan ten behoeve van ATLAS en CMS.
Zonder het incident was lood pas eind van het jaar aan de beurt geweest. De huidige extra lood-loodbundels zijn voor ALICE zeer welkom, omdat daar vorig jaar in de planning geen ruimte voor was toen de winterstop werd uitgebreid vanwege de hoge stroomprijzen.
Nikhef is nauw betrokken bij ALICE. Nikhef-onderzoeker Marco van Leeuwen is momenteel spokes person voor het experiment, waaraan tientallen landen en duizenden onderzoekers deelnemen.
