Drie projecten van Nikhef ontvangen van NWO financiering binnen de Open Competitie ENW-XL. Daarbij gaat het om de toekomstige Einstein Telescope, onderzoek naar het Higgs-boson en onderzoek naar het heelal.
De toekenningen zijn vandaag bekend gemaakt. In totaal krijgen 21 onderzoeksconsortia in deze 2023/2024 ronde de kans om een doorbraak te maken dankzij de financiering van de Open Competitie ENW-XL. Er is 64 miljoen euro toegekend, waarvan één tot drie miljoen wordt toegewezen aan elk project. Met de ontvangen financiering is het aan de onderzoekers om samen grensverleggende en innovatieve onderzoekslijnen van wereldklasse te starten, versterken of uit te breiden.
Nikhef was in de laatste selectieronde met drie aanvragen betrokken. Deze zijn nu alle drie gehonoreerd. “Dit is fantastisch nieuws”, zegt Nikhef-instituutsmanager Arjen van Rijn.
Meer over de gehonoreerde aanvragen:
De Einstein Telescope laten luisteren naar het hele Heelal
prof. dr. S. Hild, MU/Nikhef
Mede-aanvragers: prof. dr. C.F.F. (Chris) van den Broeck, prof. dr. A. (Alessandro) Bertolini, dr. H.J. (Henk Jan) Bulten, dr. A. (Anuradha) Samajdar, Prof. Dr. A. (Andreas) Freise, Dr. S. (Stefan) Danilishin, Dr. M. (Maria) Haney, Dr. G. (Gideon) Koekoek, Dr. C. (Conor) Mow-Lowry, Dr. J. (Jessica) Steinlechner, Dr. S. (Sebastian) Steinlechner, Dr. B. (Bas) Swinkels, Dr. N. (Niels) van Bakel
De Einstein Telescoop zal hét Gravitatiegolfobservatorium worden van Europa en zal zorgen voor een ongeëvenaarde waarnemingscapaciteit voor het grootste deel van de 21e eeuw doordat deze in staat is om bijvoorbeeld te luisteren naar botsingen van zwarte gaten uit het hele Heelal. In dit project gaan we innovatieve technologieën ontwikkelen en kwalificeren die essentieel zijn om de fenomenale gevoeligheid van de Einstein Telescoop mogelijk te maken. Speciale aandacht zal worden besteed aan het laagfrequente uiteinde van de observatieband, waar verbeteringsfactoren tot een miljoen nodig zijn vergeleken met de huidige LIGO/Virgo-detector.
Het potentieel van het higgsboson
prof. dr. P. Ferrari, RU/Nikhef
Mede-aanvragers: dr. C. (Clara) Nellist; prof. dr. I.B. (Ivo) van Vulpen; dr. S. (Sascha) Caron; prof. dr. W. (Wouter) Verkerke; prof. dr. N. (Nicolo) de Groot; dr. F. (Frank) Filthaut; prof. dr. T. (Tristan) du Pree; dr. F. (Flavia) de Almeida Dias
Het higgsveld, dat het universum vult, geeft elementaire deeltjes hun massa via de higgspotentiaal, een unieke kwantumeigenschap van het vacuum. De vorm van deze potentiaal, vergelijkbaar met de bodem van een wijnfles, is gerelateerd aan de onderlinge interactie van twee higgsbosonen. Met de brede inzet van geavanceerde machine learning-technieken op alle lagen van de analyse-keten in de ATLAS-detector op CERN – in data selectie, data reconstructie en middels een globale optimalisatie – kunnen wij de zoektocht naar twee higgsbosonen zodanig verbeteren dat we het eerste bewijs voor dit ongelooflijke zeldzame proces kunnen leveren. Hierdoor kunnen we niet alleen het higgsveld, maar ook de oorsprong en uiteindelijke lot van ons universum beter begrijpen.
Het kosmische kompas: het heelal als een grote magneet
Het derde gehonoreerde voorstel is van een consortium van theoretische fysici van meerdere universiteiten en Nikhef. Het programma staat onder leiding van hoogleraar theoretische fysica Alexey Boyarsky van de Universiteit Leiden. Nikhef-onderzoekers Marieke Postma (Radboud Universiteit), Emanuela Dimastrogiovanni (Universiteit Groningen) en Daniel Meerburg (Universiteit Groningen) zijn mede-aanvragers.
prof. dr. A. Boyarsky, LEI
Mede-aanvragers: prof. dr. A. (Ana) Achúcarro, dr. N.E. (Elisa) Chisari, dr. E. (Emanuela) Dimastrogiovanni, dr. M. (Matthieu) Schaller, dr. S.P. (Subodh) Patil, dr. P.D. (Daniel) Meerburg, dr. T. (Tomislav) Prokopec, Prof. M.E.J. (Marieke) Postma
Ons universum is één grote magneet. Zelfs in de meest afgelegen regionen zou een kompas nog uitslaan. Waar komt dit ’magnetisch veld’ vandaan? En wat vertelt het ons over het vroege heelal? Wij combineren analytische en numerieke methoden om testbare voorspellingen te doen en deze te vergelijken met de meest geavanceerde telescopen in de wereld, om zo tot antwoord op deze vragen te komen. Dit helpt ons niet alleen het universum, maar ook de natuurwetten beter te begrijpen.
Bron: NWO nieuws
