Nobelprijs natuurkunde 2013 naar François Englert en Peter W. Higgs

8 oktober 2013

Nikhef-persbericht,
Amsterdam, 8 oktober 2013

De Nobelprijs voor natuurkunde 2013 is toegekend aan de Brit Peter Higgs en de Belg Franҫois Englert voor hun theorie van het zogenaamde Higgs-mechanisme. Het Higgs-mechanisme verklaart waarom elementaire deeltjes massa hebben, en vereist het bestaan van een nieuw deeltje, het Higgs-deeltje.

In 2012 ontdekten de LHC-experimenten ATLAS en CMS op CERN een nieuw deeltje, en maakten iets later bekend dat het ontdekte deeltje inderdaad een Higgs-deeltje is. Dit bevestigde de theorie uit de jaren zestig. Een groot aantal Nikhef-onderzoekers is nauw betrokken geweest bij de spectaculaire ontdekking van het Higgs-deeltje.

De Nobelprijs wordt op 10 december 2013 in Stockholm uitgereikt.

Reacties Nikhef-wetenschappers

Prof.dr. Frank Linde, directeur Nikhef:

“Fantastisch dat een halve eeuw theoretische speculatie en een intense experimentele speurtocht nu bekroond wordt met de hoogste wetenschappelijk eer: de Nobelprijs. Geweldig ook dat ons instituut hier aan bijgedragen heeft. Het succes was helemaal compleet geweest als het Nobelcomité ook CERN zelf gelauwerd had! Misschien een idee voor volgend jaar?”

Prof.dr.ir. Paul de Jong, co-programmaleider van de Nikhef ATLAS-groep en als hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Amsterdam:

“De toekenning van de Nobelprijs aan Peter Higgs en Franҫois Englert  eert een theorie die al in de jaren zestig bedacht is, maar die pas afgelopen jaar bevestigd is door de experimenten bij de Large Hadron Collider. Het fascineert mij iedere keer weer hoe menselijk intellect in staat is om de subtiliteiten van de natuur te doorgronden, en de prijs voor Higgs en Englert is dik verdiend.
Zonder het Higgs-mechanisme, of een alternatief daarvoor, kan stabiele materie niet bestaan. En de natuur heeft haar geheimen prijsgegeven: Higgs had gelijk!


Maar tevens ben ik trots op de experimenten die het Higgs-deeltje gevonden hebben: ze vereisten een visie en een enorme inspanning, en vormen een toonbeeld van wat internationale samenwerking kan bereiken. En ik ben trots op onze eigen groepen in Amsterdam en Nijmegen die een vooraanstaande rol in de ontdekking van het Higgs-deeltje met het ATLAS experiment hebben geleverd, van de bouw van de detector tot het maken van de laatste, alles onthullende grafiek.”

Prof.dr. Nicolo de Groot, co-programmaleider van de Nikhef ATLAS-groep en als hoogleraar verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen:

“Dit is allereerst een prijs voor de theoretische fysica, voor het baanbrekende werk dat bijna 50 jaar geleden door Higgs, Brout en Englert is verricht. We zijn natuurlijk geweldig trots op onze experimentele bijdrage aan de ontdekking van het Higgs-deeltje waardoor de theorie eindelijk is bevestigd."

Het Higgs-mechanisme
Op het eerste gezicht lijkt het concept van massa niet te passen in het Standaardmodel van de deeltjesfysica. Meerdere natuurkundigen, waaronder Peter Higgs en Franҫois Englert, ontwikkelden in 1964 een mechanisme dat, als het toegevoegd wordt aan de vergelijkingen, deeltjes zou toestaan om massa te hebben. Dit staat nu bekend als het Higgs-mechanisme.
Volgens de theorie werkt het Higgs-mechanisme als een medium dat overal in de ruimte bestaat. Deeltjes verkrijgen massa door de wisselwerking met dit medium. Peter Higgs wees erop dat het mechanisme het bestaan van een nog onbekend deeltje vereist, dat we nu het Higgs-deeltje noemen.

Ontdekking Higgs-deeltje

Op 4 juli 2012 hebben de LHC-experimenten ATLAS en CMS op CERN de ontdekking van een nieuw deeltje bekend gemaakt dat in overeenstemming is met het langgezochte Higgs-deeltje. Na analyse van nog meer data konden de experimenten in maart 2013 bevestigen dat het ontdekte deeltje inderdaad een Higgs-deeltje is. Nu wordt eraan gewerkt om de eigenschappen van het Higgs-deeltje nog nauwkeuriger te meten en te vergelijken met de voorspelde eigenschappen van dit deeltje.

Nikhef bijdragen aan ontdekking Higgs-deeltje
Een groot aantal Nikhef-onderzoekers is nauw betrokken bij het Higgs-onderzoek. Nikhef heeft voor het ATLAS-experiment op alle gebieden belangrijke bijdragen geleverd. De Nederlandse bijdrage bestaat uit: hardware (o.a. ontwerp en bouw van belangrijke onderdelen van de ATLAS-detector), computing (Tier-1 LHC computing centrum), software (o.a. verbetering van de identificatie van muonen), analyse van de meetresultaten en de statistische combinatie van alle datasamples.

Physicaprijs 2013
Eerder dit jaar ontvingen Frank Linde en Stan Bentvelsen (voormalig programmaleiders van de Nikhef ATLAS-groep) de Physicaprijs 2013 voor hun bijdragen aan de ontdekking van het Higgs-deeltje met de Atlasdetector. De Physicaprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een eminente, in Nederland werkzame, fysicus. De prijs wordt na consultatie van diverse vertegenwoordigers van de natuurkundegemeenschap in Nederland door de voorzitters van de NNV en de Stichting Physica toegekend.

EPS High Energy and Particle Physics Prize 2013
De ‘High Energy and Particle Physics Prize’ wordt jaarlijks door de EPS (European Physical Society) uitgereikt aan een buitengewone bijdrage aan hoge energie fysica. Dit jaar werd deze toegekend aan de ATLAS- en CMS-collaboraties vanwege "de ontdekking van het Higgs-boson, zoals werd voorspeld door de Brout-Englert-Higgs-mechanismen", en aan Michel Della Negra, Peter Jenni en Tejinder Virdee “voor hun pionierswerk en uitzonderlijk goed leiderschap in het opzetten van de ATLAS- en CMS-experimenten”. Nikhef is betrokken bij het ATLAS-experiment.

Meer informatie
Afdeling Wetenschapscommunicatie Nikhef
Vanessa Mexner, 020 592 50 75 of 020 592 20 75, v.mexner@nikhef.nl

Prof. dr. Frank Linde (directeur Nikhef), f.linde@nikhef.nl

Prof. dr. Nicolo de Groot (co-programmaleider Nikhef ATLAS-groep), n.d.groot@nikhef.nl

Prof.dr.ir. Paul de Jong (co-programmaleider Nikhef ATLAS-groep), p.d.jong@nikhef.nl

www.nikhef.nl/nieuws-events/media/
(o.a. Nikhef’s bijdrage aan het Higgs-onderzoek op CERN, lijst Nikhef-wetenschappers beschikbaar voor interviews, etc.)

  • Wat is de bijdrage van Nikhef aan het Higgs-onderzoek?
  • Achtergrondinformatie over Higgs
  • Teruggekeken: 4 juli 2012

Over de nobelprijs voor de natuurkunde 2013
www.nobelprize.org 

Over CERN
www.cern.ch  

Over Higgs en Englert
Peter Higgs, theoretisch fysicus, emeritus hoogleraar Universiteit van Edinburgh.
Franҫois Englert, theoretisch fysicus, emeritus hoogleraar Université Libre de Bruxelles.

Over Nikhef
Het Nationaal instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) verricht onderzoek op het gebied van deeltjes- en astrodeeltjesfysica. Nikhef is een samenwerkingsverband tussen de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) en vier universiteiten: de Radboud Universiteit Nijmegen, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam. De Rijksuniversiteit Groningen heeft recent aangegeven toe te willen treden tot het Nikhef samenwerkingsverband. FOM maakt deel uit van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Nikhef is gevestigd op Amsterdam Science Park.