Het Nationaal instituut voor subatomaire fysica Nikhef is vanaf 2021 officieel lid van EGO, de samenwerking binnen Europa op het gebied van zwaartekrachtsgolfonderzoek.
Dat is vrijdag bekend gemaakt. Nikhef is het derde officiële lid van EGO. Tot nog toe waren het Italiaanse INFN en het Franse CNRS de leden.
Zwaartekrachtsgolven zijn subtiele rimpelingen van de ruimte zelf die volgens Einstein relativiteitstheorie ontstaan als zeer compacte objecten op elkaar botsen. In 2015 werden die trillingen voor het eerst waargenomen.
Namens Nikhef sloot directeur Stan Bentvelsen in een online meeting van de EGO board het akkoord. ‘Een forse mijlpaal in het bouwen aan een Europese netwerk voor het toekomstig GW onderzoek, met een stevig commitment van deze landen’, zegt hij. Nederland was al observer bij EGO.
Bentvelsen wijst op de inspanning van Nikhef-onderzoeker Jo van den Brand bij de Nederlandse toetreding. Van den Brand, hoogleraar in Maastricht, was tot dit voorjaar wetenschappelijk voorman bij de zwaartekrachtsgolfdetector Virgo bij Pisa. Nikhef kreeg onder zijn aanvoering een vooraanstaande rol in de bouw en metingen met Virgo.
Virgo en Nikhef waren in 2015 nauw betrokken bij de eerste waarneming van een zwaartekrachtsgolf, toen nog met de LIGO-detectoren in de VS. Sindsdien zijn er tientallen signalen gemeten, vooral van botsende zwarte gaten en soms neutronensterren.
Binnen Europa wordt nu de bouw voorbereid van een nieuwe en ondergrondse detector voor zwaartekrachtsgolven, de Einstein Telescope. Voorstellen daarvoor zijn in Europees verband ingediend. Naast Sardinië is Zuid-Limburg rond Vaals een potentiële bouwlocatie.
