Wanneer Italië dit najaar een voorstel indient voor de bouw van een Einstein Telescope zwaartekrachtsgolfdetector, ergens in Europa, is Nederland voornemens dat voorstel te steunen. Dat schrijft minister Van Engelshoven (OCW) in haar jongste brief aan de Kamer over het wetenschapsbeleid.
De Einstein Telescope (ET) is een ondergrondse detector voor zwaartekrachtsgolven uit het heelal van botsende zwarte gaten en neutronensterren. Dat gebeurt met diep-gekoelde laseropstellingen in een driehoekig tunnelcomplex met zijden van 10 kilometer lang, ongeveer 250 meter diep.
Nikhef is betrokken bij de ontwerpen voor zo’n detector. Aan de Universiteit Maastricht wordt ETpathfinder gebouwd, een testfaciliteit voor de benodigde meettechnieken. Bodemstudies van de grensregio laten een geschikte ondergrond zien, die veel verstoringen dempt dankzij een zachte bovenlaag.
Zo’n enorm instrument zou moeten worden ingebed in de plannen van ESFRI, het European Strategic Forum for Research Infrastructures. Dit najaar wordt de roadmap van ESFRI hernieuwd. Italië wil de Einstein Telescope daar op de kaart zetten. De deadline was 5 mei, maar is vanwege de coronacrisis verschoven naar 9 september.
Voorwaarde aan zo’n voorstel is dat het indienende land een deel van de financiering op zich wil nemen, en dat er minstens twee landen het plan politiek steunen. Nederland zal dat zeker doen, aldus Van Engelshoven. Daarbij vermeldt ze verder geen locatie voor de bouw.
De minister heeft haar voornemen ook aan België (Vlaanderen en Wallonië) en Duitsland kenbaar gemaakt. De drie landen zouden betrokken moeten zijn bij de eventuele bouw van de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn, de grensregio van Zuid-Limburg. België heeft inmiddels laten weten een Italiaans voorstel ook te zullen steunen.
Van Engelshoven is volgens haar brief in gesprek met de buurlanden over de vraag hoe ze in een later stadium gezamenlijk kunnen optrekken om de ET-infrastructuur naar Zuid-Limburg te halen. Italië zelf heeft Sardinië op het oog voor de Einstein Telescope. Na 2022 zal een locatie worden gekozen.
