Ingenieursunie IEEE eert detectoren LIGO en Virgo als technische mijlpalen

28 januari 2021

De zwaartekrachtsgolfdetectoren LIGO in de VS en Virgo in Italië krijgen het predicaat Milestone van de internationale ingenieursunie IEEE. Op 3 februari worden op de drie detectorlocaties in Hanford en Livingstone, en Cascina bij Pisa de bijbehorende plaquettes onthuld.

Dat heeft de vereniging van meer dan 423 duizend leden wereldwijd, deze week bekend gemaakt. De unie eert met de Milestones technische prestaties die de wereld hebben veranderd, van de draadloze radio (Marconi) tot de transistor (Bell) en de compact-disk van Philips.

De zwaartekrachtsgolfdetectoren in de VS en Europa zijn de 213e mijlpaal in de moderne techniekgeschiedenis, die de IEEE toekent. Nikhef is de Nederlandse partner in het Virgo-project, waaraan sinds 1997 is gebouwd.

De detectoren zijn antenne’s om de trillingen van ruimtetijd op te vangen die door de Relativiteitstheorie van Einstein uit 1916 worden voorspeld. Daarbij worden met lasers de extreem precies variaties in de afstand tussen spiegels gemeten op onderlinge afstanden van 3 (Pisa) of 4 kilometer (Amerika). De techniek van de enorme L-vormige detectoren werd vanaf 1970 ontwikkeld en wordt nog steeds verfijnd, ondermeer ook door Nikhef.

In februari 2015 registreerden de twee LIGO-detectoren voor het eerst een zwaartekrachtsgolf, die afkomstig bleek van twee botsende zwarte gaten in het heelal. Sindsdien kwam ook Virgo in bedrijf en zijn er tientallen van zulke golven waargenomen.

In 2017 stonden LIGO en Virgo aan de wieg van de zogeheten multimessenger-astronomie, toen voor het eerst golven van twee botsende neutronensterren werden gemeten en tegelijk waargenomen met lichttelescopen.

Bij de onthullingen volgende week zullen virtueel ook de winnaars van de Nobelprijs voor natuurkunde 2017, Kip Thorne, Barry Barish en Ray Weiss aanwezig zijn.

Ook vertegenwoordigers van KAGRA zullen bij de onthulling zijn, de nieuwe ondergrondse detector voor zwaartekrachtsgolven in Japan die binnenkort gaat meten. In Europa wordt inmiddels intensief gewerkt aan een nieuwe, nog grotere detector, de Einstein Telescope met ondergrondse armen van elk 10 kilometer, die mogelijk in de grensregio in Zuid-Limburg zal worden gerealiseerd.