Als Japan besluit om een nieuwe lineaire deeltjesversneller te bouwen voor detailonderzoek aan het higgsdeeltje, zullen Europa en de VS dat project steunen. Maar het uitblijven van dat besluit is een tegenvaller voor de internationale fysica-gemeenschap. En in het uiterste geval kan een dergelijke versneller zelfs elders worden gebouwd, buiten Japan.
Dat zei voorzitter Geoffrey Taylor van de internationale versnellercommissie ICFA donderdag op een overvolle persconferentie in Tokio. ‘We zijn teleurgesteld, maar dit is niet het einde. Het is een vertraging voor wat we gehoopt hadden, maar we kunnen de Japanse regering niet vertellen wat ze moeten beslissen en wanneer. Maar we zijn ook hoopvol en zien wel beweging.’
De ICFA vergaderde deze week in Japan over de plannen voor de ILC-versneller, en had nadrukkelijk gehoopt op een positief signaal van de Japanse regering.
Dat is er niet, al heeft het ministerie van educatie MEXT zich wel voor het eerst positief uitgelaten over de ideeën voor de versneller in Japan, zei Tatsuya Nakada, voorzitter van de Linear Collider Board (LCB). ‘Het is voor het eerst dat het ministerie over ILC spreekt.’ Het ministerie lijkt belangstelling te hebben voor de bouw van de machine. Eerder is overwogen ILC in het noorden van Japan te bouwen, in de relatief arme regio Fukushima, waar het project ook veel maatschappelijke spin-off kan hebben.
Volgens Taylor is het nu vooral zaak dat internationaal wordt overlegd over manieren om de kosten van het ILC-project te verdelen. Europa en de VS zijn bereid tot dat gesprek, zei hij ook. Nikhef-fysicus Peter Kluit, eerder betrokken bij de technische studies voor de ILC, zei na afloop van de live op Nikhef gestreamde persconferentie teleurgesteld te zijn over het uitblijven van groen licht in Japan. ‘Maar het is goed te zien dat ICFA toch ook enige druk zet op het proces. Dat ze dit zo hardop verwoorden, is in Japan al heel wat.’
De International Linear Collider (ILC) is een versneller waarmee precisiemetingen kunnen worden gedaan aan het bekende higgsdeeltje, dat in 2012 op CERN werd gevonden. Het higgsdeeltje hangt samen met het mechanisme in de natuur dat maakt dat elementaire deeltjes een concrete massa hebben. In 2013 werd de Nobelprijs voor natuurkunde toegekend aan twee voorspellers van het deeltje, de theoretici Peter Higgs en Francois Eglert.
Voor de ILC zijn de laatste jaren gedetailleerde technische studies gedaan. De machine bestaat uit twee rechte versnellers van elk 15 kilometer lang die elektronen en positronen met hoge energie vrijwel frontaal op elkaar schieten. Het higgsdeeltje werd voor het eerst gevonden met de LHC op CERN die protonen op elkaar schiet, deeltjes die zelf nog uit quarks bestaan. Om de eigenschappen van het deeltje in detail te kunnen bestuderen, zijn puntdeeltjes zoals elektronen en hun antideeltjes veel geschikter, aldus het belangrijkste fysische argument voor de versneller.
