Europese samenwerking zwaartekrachtsgolven in Pisa bekrachtigd

24 maart 2022

In Pisa zijn dinsdag de handtekeningen gezet onder een overeenkomst waarmee NWO-I officieel lid wordt van EGO, de Europese samenwerking op het gebied van zwaartekrachtsgolven.

EGO kent nu drie partijen: het Italiaanse INFN, het Franse CNRS en de Nederlandse institutenkoepel NWO-I. In de praktijk is het Nationaal instituut voor subatomaire fysica Nikhef, een NWO-instituut, de Nederlandse partner in de samenwerking.

Nikhef-directeur Stan Bentvelsen ondertekende in Pisa de overeenkomst namens Nederland. Formeel ging die al in 2021 in, maar corona verhinderde sindsdien de formele bekrachtiging. “Een emotioneel moment”, zei EGO-directeur Stavros Katsanevas bij de ceremonie. Hij wees op de sterke wetenschappelijke en persoonlijke banden tussen de deelnemers.

Nederland was al waarnemer bij EGO. Nikhef heeft een vooraanstaande rol in het observatorium voor zwaartekrachtsgolven Virgo bij Pisa.

Zwaartekrachtsgolven zijn subtiele rimpelingen van de ruimte zelf die volgens Einsteins relativiteitstheorie kunnen ontstaan als zeer compacte zware objecten, zoals zwarte gaten, op elkaar botsen. In 2015 werd dat voor het eerst waargenomen, toen nog met de LIGO-detectoren in de VS.

Sindsdien hebben LIGO en Virgo samen vele tientallen signalen waargenomen, zowel van botsende zwarte gaten als botsingen met neutronensterren.

Binnen Europa wordt nu de bouw voorbereid van een nieuwe en ondergrondse detector voor zwaartekrachtsgolven, de Einstein Telescope. Voorstellen daartoe zijn in Europees verband ingediend. Naast Sardinië is de grensregio Zuid-Limburg een potentiële bouwlocatie.