Op 30 juni heeft het European Strategy Forum on Research Infrastructures (ESFRI) besloten de Einstein Telescope op te nemen in de upgrade van de routekaart voor 2021. Dit bevestigt het belang van dit zwaartekrachtsgolfobservatorium voor de toekomst van onderzoeksinfrastructuren in Europa en het zwaartekrachtsgolvenonderzoek wereldwijd.
De coördinatoren Antonio Zoccoli van INFN en Stan Bentvelsen van Nikhef, zijn erg opgetogen over dit resultaat. “Wij zijn zeer verheugd over dit belangrijke resultaat: de ESFRI-goedkeuring erkent de waarde van ons project en versterkt de Einstein Telescope op Europees niveau”, zegt Zoccoli. “We zullen synergetisch werken aan de ontwikkeling ervan, in het vertrouwen dat het van strategisch belang is om onze kennis van het universum, technologische innovatie en sociale groei te bevorderen.”
“De ESFRI-status is een belangrijke stap in de richting van de realisatie van dit Europese project,” zegt Bentvelsen – “wetenschappelijk gezien is het belang van de Einstein Telescope overduidelijk, en met de ESFRI-status is er onmisbare erkende steun voor de kwaliteit en de impact ervan. We kijken ernaar uit om de plannen samen met alle betrokken landen verder uit te werken.”
De Italiaanse regering diende het voorstel voor de ESFRI-roadmap in op 9 september 2020, gesteund door Nederland, België, Polen en Spanje. “De voorbereiding van het voorstel is een twee jaar durende grote inspanning geweest waarbij verschillende onderzoeksinstellingen en universiteiten betrokken waren, die nu het Einstein Telescope consortium vormen, die tot tien Europese landen behoren en over echte interdisciplinaire competenties beschikken”, zegt Michele Punturo, coördinator van de voorbereiding van het ET-ESFRI-voorstel.
Sinds de indiening zijn verschillende betrokkenen uitgenodigd om de plannen te presenteren, specifieke aspecten van het project uit te diepen en vragen van het ESFRI-evaluatiecomité te beantwoorden. Onder hen was Marica Branchesi, lid van het ET-ESFRI-team dat het voorstel voorbereidde: “We hebben hard gewerkt om de wetenschappelijke casus van de Einstein Telescope te ontwikkelen. Elke simulatie toonde ons de enorme mogelijkheden van de Einstein Telescope om het heelal te observeren. De Einstein Telescope zal een revolutie teweegbrengen in onze kennis van fundamentele natuurkunde, astrofysica en kosmologie”, aldus Branchesi.
De Einstein Telescope werd geselecteerd na een lang en nauwkeurig evaluatie- en selectieproces. Tijdens de vergadering op 30 juni, besloten de ESFRI-afgevaardigden officieel om de Einstein Telescope in de routekaart op te nemen. Deze officiële Europese goedkeuring brengt het project in een nieuwe fase. De betrokken wetenschappelijke instellingen uit tien landen (België, Duitsland, Hongarije, Italië, Noorwegen, Spanje, Zwitserland, Polen, Nederland en het Verenigd Koninkrijk) zullen nu nóg intensiever werken aan hun onderzoek- en technologieontwikkeling op het gebied van de Einstein Telescope en zwaartekrachtsgolven. Ook zal meer vaart worden gezet achter de lopende bodemstudies die de eigenschappen van de ondergrond van de twee kandidaat-locaties verder in kaart brengen.
Een nieuw venster op het universum
De Einstein Telescope is een toekomstig ondergronds observatorium voor zwaartekrachtsgolven. Het instrument wordt veel gevoeliger dan de bestaande detectoren, en stelt daardoor onderzoekers in staat om voor het eerst een blik te werpen op de ‘donkere’ onontdekte delen van het heelal. Zwaartekrachtsgolven werden voor het eerst waargenomen in 2015 en bieden een nieuwe manier om het heelal te observeren. Tot hun eerste detectie konden wetenschappers het heelal alleen bestuderen door naar licht of straling te kijken, maar met zwaartekrachtsgolven kunnen ze trillingen waarnemen van de ruimtetijd zelf.
Hoewel het bestaan van zwaartekrachtsgolven al honderd jaar geleden werd voorspeld door Albert Einstein, verwachtte hij niet dat het mogelijk zou zijn ze ooit te detecteren. Maar dankzij de waanzinnige technologische ontwikkelingen van de afgelopen eeuw zijn wetenschappers en ingenieurs er toch in geslaagd de gevoeligheid en precisie te bereiken die nodig is om ze waar te kunnen nemen. Dit opende een nieuw tijdperk in de studie van het heelal, het tijdperk van de zwaartekrachtsgolf- en multimessenger-astronomie, en leidde in 2017 tot een Nobelprijs. De Einstein Telescope zal in de toekomst leiden tot nog veel meer onvoorstelbare ontdekkingen op dit nieuwe onderzoeksgebied.
Lancering ESFRI-roadmap 2021
De Europese routekaart voor onderzoeksinfrastructuren werd officieel gelanceerd op 7 december 2021. Bekijk en download de ESFRI roadmap 2021 op de website van ESFRI.