Artikel over Nikhef-gravitatiegolvenonderzoek in tijdschrift KIJK

2 november 2015

Nikhef-nieuwsbericht

Afgelopen week verscheen een uitgebreid artikel over het Virgo gravitatiegolvenonderzoek in het tijdschrift KIJK. Nikhef-programmaleider Jo van den Brand komt aan het woord en er wordt veel aandacht besteed aan de Nederlandse bijdrage aan het onderzoek. De werking van het experiment wordt op een heldere manier uiteengezet door auteur Jean-Paul Keulen. Ook wordt de vraag "Waar is dit allemaal goed voor?" beantwoord door Van den Brand: “We kunnen aan de hand van de eigenschappen van gravitatiegolven ook de algemene relativiteitstheorie testen. Want niemand weet of de vergelijkingen van Einstein wel een correcte beschrijving geven in een gebied waar de zwaartekracht heel sterk is – bijvoorbeeld als er twee zwarte gaten samensmelten.”

Marco Kraan is een van de Nikhef-technici die aan het project gewerkt heeft: “Samen met Thomas Bauer (inmiddels twee jaar gepensioneerd) heb ik in 2014 voor de Input Mode Cleaner een nieuwe eindspiegel en de daarbij horende nieuwe ophanging verzorgd en opgehangen. Deze spiegel is twee keer zo dik als de vorige en daarom is de ophanging ook aangepast om het hele systeem in evenwicht te krijgen. De installatie-tooling is door deze verandering ook voor een groot deel aangepast. Buiten deze aanpassingen zijn er ook twee extra dempingsspoelen aan de zijkant van de spiegel en een zogenaamde baffle aan de voorkant van de spiegel toegevoegd. Deze baffle, die bestaat uit twee schuingeplaatste spiegelende delen, zorgt ervoor dat verstrooid licht in de bundelpijp de spiegel nauwelijks meer bereikt. De spiegel hangt samen met zijn tegengewicht aan dunne draden die we met de bekende frequentiemeting-methode vóór de installatie in de toren onder spanning hebben gebracht. Dit om de uiteindelijke beginpositie en hoeknauwkeurigheid te verbeteren ten opzichte van de vroegere methode, welke voornamelijk op gevoel en ervaring gebaseerd was."

De uitdaging was om zonder ervaring in relatief korte tijd een installatie uit te voeren van een nieuwe en heel kostbare spiegel. Kraan: "We hebben daarom op Nikhef vele testinstallaties gedaan om dit ‘fingerspitzengefühl’ op te bouwen. De installatie in de vacuümtoren is zeer kritisch en liefst in één keer goed. Ook de samenwerking met de Italianen vergt enige aanpassing en de middenweg zoeken tussen de twee culturen blijkt hierbij de beste oplossing."

"Heel spannend natuurlijk als Advanced Virgo straks aangaat en ze na vele jaren dat Virgo nu al bestaat eindelijk echt iets kunnen gaan waarnemen. Deze relatief kleine bijdrage, in vergelijking met de andere geleverde hardware door Nikhef, door mij en Thomas geeft straks toch een mooi trots gevoel als er een zwaartekrachtgolf gemeten gaat worden en een Nobelprijs wordt toegekend aan onderzoekers van Virgo!"

Lees een korte beschrijving van het KIJK-artikel en bekijk het filmpje dat Marco Kraan en Thomas Bauer maakten tijdens een van de de installaties van de spiegels.

De nieuwste editie van KIJK ligt nu in de winkels. Het artikel kan ook online (tegen betaling) gedownload worden:
https://blendle.com/i/kijk/op-jacht-naar-einsteins-rimpels/bnl-kijk-20151022-34_1

Meer informatie:
Afdeling Wetenschapscommunicatie Nikhef – mail – 020-5925075

Lees meer over de Virgo-activiteiten bij Nikhef