De zwaartekrachtsgolfdetectoren LIGO en Virgo in de VS en Pisa, Italië, stoppen op vrijdag 27 maart voortijdig hun huidige meetperiode van een jaar. Reden is de wereldwijde coronacrisis.
De labs in Hanford, Livingstone en Pisa treffen momenteel voorbereidingen om de laserinstallaties op een beheerste manier uit bedrijf te halen. De detectoren waren bezig met een onafgebroken meetreeks van een zeker jaar, meetperiode O3 geheten. Nikhef is een partner in Virgo en nauw betrokken bij de data-analyse.
In O3 werden sinds 1 april vorig jaar in totaal 48 zwaartekrachtsgolven uit het universum waargenomen, de meeste vrijwel zeker van botsende zwarte gaten. Mogelijk zijn ook botsende neutronensterren en andere bijzondere bronnen gevonden. Analyses van de signalen zijn nog in volle gang, en publicaties zijn in voorbereiding.
Zwaartekrachtsgolven zijn een aspect van Einsteins Algemene Relativiteitstheorie uit 1915. Die voorziet dat ruimte en tijd samen trillen wanneer extreem compacte objecten met elkaar botsen, bijvoorbeeld zwarte gaten.
Ruimtetijdbevingen werden in 2015 voor het eerst op aarde waargenomen. Dat was goed voor de Nobelprijs in 2017.
Sluiting van de samenwerkende observatoria in de VS en Italië gebeurt op 27 maart. De detectoren werken met laserinterferometrie tussen spiegels op kilometers afstand, die subtiele vervormingen van ruimtetijd kunnen waarnemen. De delicate installaties moeten voorzichtig worden uitgezet.
Volgens de LIGO-Virgo collaboratie is het gezien de wereldwijde coronacrisis logistiek niet verantwoord om nog langer door te meten. Vanwege het virus kunnen wetenschappers en technici niet meer vrij bewegen of reizen. Velen werken noodgedwongen thuis.
De viruscrisis heeft internationaal het wetenschapsbedrijf lam gelegd. Ook deeltjeslab CERN in Genève werd eerder vanwege corona-risico’s al gesloten voor vrijwel alle medewerkers en bezoek. De LHC-versneller daar lag al stil voor groot onderhoud tot 2021. Werk aan de versneller en de detectoren in Genève ligt momenteel vrijwel stil.
